Tộc Ước Dòng Họ - Họ Cao Việt Nam

Tộc ước là văn bản quy định các nguyên tắc, nghĩa vụ và quyền lợi của các thành viên trong dòng tộc, nhằm bảo vệ và phát huy truyền thống, đạo lý gia đình. Đây là nền tảng để duy trì sự đoàn kết, phát triển và gắn bó giữa các thế hệ, đồng thời thể hiện sự tôn kính với tổ tiên. Tộc ước không chỉ là một bộ quy tắc tổ chức, mà còn là sự kết nối văn hóa, thể hiện trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với gia đình, dòng tộc và cộng đồng.

CHƯƠNG I: HỆ THỐNG TỔ CHỨC

Điều 1: Hệ thống tổ chức gia tộc gồm có:

1.1. Hội đồng gia tộc: Gồm Trưởng tộc, các Trưởng lão, các vị cao niên, và các thành viên được đa số tín nhiệm và được các thành viên trong tộc tiến cử vào.

1.2. Các Chi: Được hình thành theo truyền thống gia tộc.

1.3. Các Ngành: Thuộc từng Chi trong gia tộc.

1.4. Các Phân ngành: Thuộc các Ngành trong gia tộc.

1.5. Các Đại gia đình: Thuộc các phân ngành trong gia tộc.

1.6. Các gia đình thành viên: Các gia đình con cháu trong gia tộc.

Điều 2: Tổ chức Hội đồng gia tộc hoạt động theo phương châm:

“Truyền thống – Đoàn kết – Dân chủ – Kỷ cương – Tự nguyện – Bình đẳng”. Hội đồng gia tộc có mối quan hệ hữu nghị, gắn bó với các tộc họ trong Thôn, Xã, đồng thời đảm bảo các quy định trong tộc ước không trái với hiến pháp, pháp luật, chính sách của Nhà nước và các quy định của địa phương.

Điều 3: Nhiệm kỳ của Hội đồng gia tộc:

Nhiệm kỳ của Hội đồng gia tộc là 5 năm.

Điều 4: Hội đồng gia tộc:

Hội đồng gia tộc được bầu ra qua hội nghị toàn thể, gồm từ 7 đến 11 thành viên. Các thành viên này phải là những người tiêu biểu về đạo đức, uy tín và có độ tuổi từ 30 trở lên. Trường hợp Trưởng tộc là đại biểu đương nhiên, không cần xét đến độ tuổi.

Điều 5: Thường trực của Hội đồng gia tộc:

Thường trực của Hội đồng gia tộc bao gồm các chức vụ sau:

5.1. Chủ tịch Hội đồng gia tộc

5.2. Phó chủ tịch

5.3. Ủy viên thường trực

5.4. Ủy viên thư ký

5.5. Ủy viên thủ quỹ

Thường trực Hội đồng gia tộc làm việc trên nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đảm bảo sự phối hợp và hiệu quả trong công tác quản lý và điều hành các hoạt động của dòng họ.

CHƯƠNG II: QUYỀN HẠN, NGHĨA VỤ VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA TẤT CẢ THÀNH VIÊN TRONG DÒNG HỌ

Điều 6: Nghĩa vụ và trách nhiệm của các thành viên trong dòng họ

Mỗi thành viên trong dòng họ có nghĩa vụ và trách nhiệm tham gia xây dựng, gìn giữ và phát huy tộc ước, đóng góp vào sự phát triển của dòng họ, đồng thời bảo vệ và giữ gìn những giá trị truyền thống của gia tộc, góp phần làm sáng danh dòng họ: “Địa linh – Nhân kiệt – Gia phong”.

6.1. Quyền lợi và trách nhiệm chung

Mọi người, không phân biệt già trẻ, gái trai, con dâu, con rể, con nuôi, hay nơi cư trú, chỉ cần có chung Thủy tổ thuộc dòng họ Cao, đều là thành viên trong họ tộc Cao. Là thành viên của dòng họ Cao, mỗi người phải biết đặt “Lợi ích dòng họ” lên trên lợi ích cá nhân, gia đình hay chi tộc. Mọi thành viên cần ý thức giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dòng họ, để xứng đáng là “con cháu dòng họ Cao” – người nối tiếp tinh hoa văn hóa và đạo lý của tổ tiên.

6.2. Trách nhiệm thờ phụng tổ tiên và xây dựng dòng tộc

Mỗi con cháu trong dòng họ Cao phải có trách nhiệm thờ phụng tổ tiên, chăm lo việc tổ chức lễ cúng, tế tự, tu sửa nhà thờ, mộ tổ tiên, đàn tế, nhà bia,… Mỗi một xuất đinh (tính theo con trai trong gia đình) có nghĩa vụ đóng góp công sức, vật chất và kinh phí cho dòng tộc nhằm duy trì các hoạt động thờ phụng tổ tiên và xây dựng phát triển dòng họ. Con cháu gần xa có lòng hiếu nghĩa có thể tự nguyện đóng góp thêm và sẽ được Hội đồng gia tộc ghi nhận vào sổ vàng công đức.

6.3. Đối với bản thân

Mỗi thành viên cần giữ gìn những điều gia huấn, noi theo nề nếp gia phong cao đẹp. Điều này không chỉ mang lại hương thơm danh giá cho bản thân mà còn giúp thế hệ con cháu tiếp nối chí hướng của tổ tiên, không ngừng lao động, học tập và phát triển theo truyền thống gia tộc. Mỗi người cần chăm chỉ trong công việc, giữ gìn nếp sống văn minh, lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội, làm tròn trách nhiệm của công dân.

6.4. Đối với gia đình

Trong gia đình, mỗi thành viên phải tu dưỡng đạo đức, nỗ lực trong công việc, đạt thành tích trong các lĩnh vực và làm rạng danh dòng họ. Cần xây dựng gia đình hạnh phúc, ấm no, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, và mẫu mực trong tình vợ chồng. Giữ gìn đạo lý, truyền thống, phát huy tình nghĩa trong gia đình, đối xử công bằng, tín nghĩa và thủy chung. Tạo dựng nếp sống văn minh, xây dựng gia đình văn hóa và làm gương mẫu trong cộng đồng. Đồng thời, cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân và tuân thủ tộc ước.

6.5. Đối với dòng tộc

Mỗi thành viên cần hết lòng tôn kính tổ tiên, chăm lo công việc thờ phụng, quản lý phần mộ, Từ đường, và các di sản của dòng tộc. Các Trưởng tộc, Trưởng Chi, Trưởng Ngành cần phát huy vai trò, chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện tộc ước, quản lý và bổ sung gia phả hàng năm để lưu giữ và phát huy truyền thống dòng họ. Các thành viên trong dòng họ phải tôn trọng trật tự, xưng hô đúng mực theo từng đời, từng Chi, từng Ngành, tránh tình trạng chia rẽ, mất đoàn kết. Dòng họ Cao cũng sẽ xây dựng và duy trì một trang website riêng: HoCao.vn, để đăng tải gia phả, thông tin về hoạt động của dòng họ và các sự kiện của cộng đồng, giúp con cháu trong và ngoài nước hiểu biết thêm về truyền thống gia tộc.

6.6. Đối với cộng đồng

Mỗi thành viên trong dòng họ phải đoàn kết, thân ái, giúp đỡ lẫn nhau và thực hiện các nghĩa vụ với cộng đồng, xóm làng, duy trì mối quan hệ tốt đẹp với các gia đình, các tộc khác trong khu vực.

6.7. Đối với Tổ quốc

Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, luôn sẵn sàng tham gia bảo vệ, xây dựng đất nước và góp phần xây dựng xã hội phát triển bền vững, là công dân gương mẫu trong mọi hoạt động xã hội.

Điều 7: Quyền hạn của thành viên trong dòng họ

Các thành viên trong dòng họ có quyền và nghĩa vụ sau:

7.1. Tham dự các hội nghị của tộc họ

Thành viên có quyền tham gia các cuộc họp, hội nghị của dòng họ để đóng góp ý kiến và tham gia các quyết định quan trọng của dòng tộc.

7.2. Phát biểu ý kiến và biểu quyết

Thành viên có quyền phát biểu ý kiến, đề xuất các công việc quan trọng của dòng họ và tham gia biểu quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động của gia tộc.

7.3. Tham gia các ngày lễ, kỵ chạp của dòng họ

Mỗi thành viên có quyền và trách nhiệm tham gia đầy đủ các lễ nghi, tế lễ, kỵ chạp, giỗ tổ, những dịp đặc biệt của dòng họ để bày tỏ lòng kính trọng tổ tiên và duy trì các phong tục truyền thống của gia tộc.

CHƯƠNG III: CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA HỘI ĐỒNG GIA TỘC

Điều 8: Chức năng

8.1. Tổ chức thực hiện các chủ trương và chính sách

Hội đồng Gia tộc có chức năng tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, nghị quyết của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các quyết định của Hội đồng Gia tộc.

8.2. Điều hành hoạt động của gia tộc

Hội đồng Gia tộc chịu trách nhiệm điều hành mọi hoạt động của gia tộc, bảo đảm các hoạt động diễn ra theo đúng các mục tiêu và quy định của tộc ước.

Điều 9: Nhiệm vụ của Hội đồng Gia tộc

9.1. Chăm lo thờ phụng tổ tiên và bảo vệ di sản văn hóa

Hội đồng Gia tộc có trách nhiệm tổ chức các hoạt động thờ phụng tổ tiên, tế lễ, tu sửa phần mộ, bảo quản và duy trì Từ đường, mộ phần của tổ tiên, bảo đảm việc thờ cúng được thực hiện nghiêm túc theo truyền thống.

9.2. Chăm lo giáo dục và xây dựng Hội khuyến học

Hội đồng Gia tộc cần đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, xây dựng các hoạt động của Hội khuyến học để khuyến khích con cháu trong gia tộc học giỏi, giữ gìn phẩm hạnh và đóng góp cho sự phát triển của gia tộc. Hội đồng phải tổ chức các chương trình giáo dục đạo lý làm người cho thế hệ trẻ, từ đó truyền bá các giá trị tốt đẹp của dòng họ cho các thế hệ sau.

9.3. Duy trì mối quan hệ giữa các chi, ngành trong tộc

Hội đồng Gia tộc cần xây dựng và duy trì mối quan hệ đoàn kết giữa các trưởng chi, trưởng ngành trong dòng tộc, giúp các thành viên giáo dục con cháu thực hành các đạo lý truyền thống của gia tộc, đồng thời gìn giữ nếp sống văn minh và kỷ cương.

Điều 10: Quyền hạn của Hội đồng Gia tộc

10.1. Điều hành công việc hàng năm của gia tộc

Hội đồng Gia tộc có quyền điều hành các công việc của gia tộc hằng năm, giám sát việc thực hiện các hoạt động, nhiệm vụ đã được đề ra, cũng như tổ chức thực hiện các công việc trong suốt nhiệm kỳ giữa hai kỳ đại hội.

10.2. Vận động và thành lập quỹ khuyến học

Hội đồng Gia tộc có quyền vận động, kêu gọi và tổ chức thành lập các quỹ khuyến học để hỗ trợ các thành viên gặp khó khăn và khuyến khích các con cháu trong gia tộc học giỏi, có đạo đức tốt, góp phần phát triển gia tộc.

10.3. Đề xuất các biện pháp phát triển dòng tộc

Hội đồng Gia tộc có quyền đề xuất các biện pháp, chủ trương để xây dựng và phát triển dòng tộc, đảm bảo phù hợp với pháp luật của Nhà nước và bảo tồn các giá trị truyền thống dân tộc.

10.4. Giám sát tài chính dòng tộc

Hội đồng Gia tộc có quyền kiểm tra, giám sát các quỹ, tài sản của gia tộc, bảo đảm việc thu chi công khai, minh bạch và đúng mục đích.

CHƯƠNG IV: HOẠT ĐỘNG SINH HOẠT HỘI NGHỊ CỦA TỘC HỌ

Điều 11: Hội nghị toàn thể thành viên dòng tộc

Hội nghị toàn thể thành viên hoặc đại diện của dòng tộc được tổ chức mỗi 5 năm một lần, do Trưởng tộc chủ trì và Hội đồng Gia tộc triệu tập, để:

Đánh giá, kiểm điểm các hoạt động của dòng tộc trong 5 năm qua.
Xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động cho 5 năm tiếp theo.
Bầu cử Hội đồng Gia tộc.
Sửa đổi, bổ sung Tộc ước khi cần thiết và thông qua các sửa đổi, bổ sung đó.

Điều 12: Thành phần tham gia hội nghị

Thành phần tham gia hội nghị bao gồm: Trưởng tộc, Hội đồng Gia tộc, Trưởng các Phái, Chi và toàn thể thành viên trong dòng tộc. Hội đồng Gia tộc sẽ mời các trưởng lão, cao niên và những thành viên có uy tín trong các chi, ngành tham gia.

Điều 13: Các cuộc họp định kỳ của Hội đồng Gia tộc

Hội đồng Gia tộc họp định kỳ ba lần mỗi năm và trong các dịp lễ tế, kỵ chạp, bao gồm:

Lễ tu tạo phần mộ: Thực hiện vào ngày (…).
Lễ giỗ thủy tổ: Thực hiện vào ngày (…).
Lễ giỗ tết: Thực hiện vào ngày (…).

Trong trường hợp có vấn đề đột xuất, Hội đồng Gia tộc có thể triệu tập cuộc họp bất thường để thảo luận và giải quyết. Sau đó, các quyết định sẽ được báo cáo trong cuộc họp toàn thể dòng tộc.

Các lễ tổ chức phải trang trọng, nghiêm túc nhưng vẫn tiết kiệm, tuân thủ các nghi thức cổ truyền của gia tộc.

Điều 14: Ban nghi lễ

Ban nghi lễ gồm từ 9 đến 16 thành viên, được Hội đồng Gia tộc triệu tập hàng năm để phụ trách công tác tế tự, thờ cúng tổ tiên và tổ chức các nghi lễ truyền thống.

Điều 15: Thăm hỏi và tang lễ

Hội đồng Gia tộc sẽ thực hiện các nghĩa vụ thăm hỏi, động viên đối với các thành viên trong dòng tộc gặp khó khăn, đau ốm hoặc gặp hoạn nạn. Khi có thành viên trong dòng tộc qua đời, người thân hoặc người gần nhất phải kịp thời thông báo với Hội đồng Gia tộc để tổ chức thăm hỏi, giúp đỡ gia đình và phối hợp tổ chức tang lễ.

Điều 16: Quan hệ xã hội

Hội đồng Gia tộc cần giữ gìn mối quan hệ đoàn kết giữa các gia tộc trong xóm làng và cộng đồng. Đồng thời, các sự kiện quan trọng trong gia đình như sinh, tử của thành viên phải được báo cáo với Hội đồng Gia tộc để điều chỉnh Tông đồ và thông báo cho chính quyền xã, phường để đăng ký khai sinh, khai tử theo quy định của pháp luật.

CHƯƠNG V: KHEN THƯỞNG VÀ CÁC HÌNH THỨC GIÁO DỤC

Điều 17: Khen thưởng

Thành viên trong gia tộc có thành tích xuất sắc đối với đất nước và có đóng góp lớn cho dòng tộc sẽ được Gia tộc tuyên dương và khen thưởng. Các hình thức khen thưởng sẽ được quyết định theo từng trường hợp cụ thể.

Điều 18: Xử lý vi phạm

Thành viên vi phạm tộc ước của gia tộc sẽ bị xử lý theo mức độ vi phạm, từ nhẹ đến nặng. Nếu có hành động gây tổn hại đến danh tiếng và quyền lợi của dòng tộc, tùy theo mức độ, gia tộc sẽ xử lý trong nội bộ hoặc đề nghị cơ quan nhà nước xử lý theo quy định của pháp luật.

Điều 19: Quyết định khen thưởng và hình thức giáo dục

Việc khen thưởng và các hình thức giáo dục đối với thành viên trong gia tộc sẽ do Hội đồng Gia tộc quyết định, căn cứ vào kết quả học tập, thành tích đạt được và các cấp xác nhận.

CHƯƠNG VI: TÀI CHÍNH VÀ TÀI SẢN CỦA DÒNG TỘC

Điều 20: Quản lý thu chi

a) Các khoản thu

Các khoản thu hàng năm phục vụ tế lễ, kỵ chạp, do các gia đình thành viên đóng góp theo nghĩa vụ quy định tại Khoản 6.2, Điều 6 (mỗi xuất đinh đóng góp 30kg thóc tẻ/năm, trị giá quy đổi theo thời điểm). Trong trường hợp đặc biệt, Hội đồng Gia tộc có thể kêu gọi đóng góp bổ sung.
Các khoản thu từ con cháu xa gần, trong và ngoài nước, nhằm cúng tiến, xây dựng và tôn tạo Từ đường, khu mộ tổ và các di tích văn hóa của dòng tộc.
Các khoản thu hợp pháp khác do gia tộc tự tạo ra.

b) Các khoản chi

Các khoản chi sẽ được quyết định bởi Hội đồng Gia tộc dựa trên các khoản thu, bảo đảm cân đối tài chính nhưng cũng phải nghiêm túc tôn trọng truyền thống, thực hiện tiết kiệm và có sự chọn lọc trong các khoản chi tiêu.
Chi cho các hoạt động tế lễ, kỵ chạp và bảo dưỡng Từ đường, mộ tổ.
Chi thăm hỏi hiếu, hỷ, trợ giúp khi thành viên gặp khó khăn, hoạn nạn, và chi khen thưởng các cá nhân có đóng góp.
Các khoản chi khác liên quan đến trách nhiệm và nghĩa vụ của gia tộc.

Việc thu chi phải được lập kế hoạch, ghi chép rõ ràng, có sổ sách minh bạch và được Hội đồng Gia tộc xác nhận. Tài chính của gia tộc phải được công khai trong dịp Thanh minh, vào ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm (Lễ tu tảo phần mộ).

Điều 21: Di sản và tài sản hợp pháp của dòng tộc

Tài sản của gia tộc bao gồm các di sản, tài sản hợp pháp, bao gồm:

Nhà Từ đường và khuôn viên xung quanh.
Khu nhà bia, các vật dụng do gia tộc mua sắm hoặc con cháu hiến cúng hợp pháp.

CHƯƠNG VII: ĐIỀU KHOẢN THI HÀNH

Điều 22: Trách nhiệm thực hiện tộc ước

Mỗi thành viên trong dòng tộc đều có nghĩa vụ, trách nhiệm xây dựng và thực hiện tộc ước, đồng thời tuyên truyền, vận động các thành viên khác cùng tham gia thực hiện tộc ước.

Điều 23: Quyền đề xuất sửa đổi tộc ước

Trong quá trình thực hiện tộc ước, nếu có điểm cần bổ sung hoặc sửa đổi, các thành viên trong dòng tộc có quyền đề xuất ý kiến với Hội đồng Gia tộc để nghiên cứu và xem xét. Mọi sửa đổi, bổ sung tộc ước chỉ có hiệu lực khi được Đại hội toàn thể thành viên dòng tộc thông qua và Hội đồng Gia tộc nhất trí.

Điều 24: Hiệu lực thi hành Tộc ước này có hiệu lực thi hành kể từ ngày được Đại hội toàn thể thành viên dòng tộc nhất trí thông qua.

Tộc Ước không chỉ là bộ quy tắc của gia tộc, mà còn là nền tảng quan trọng để bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng một cộng đồng gia đình vững mạnh và đoàn kết. Việc thực hiện Tộc Ước không chỉ giúp mỗi thành viên nhận thức rõ về nghĩa vụ và trách nhiệm của mình mà còn giúp gia tộc phát triển bền vững và giữ gìn được truyền thống cho thế hệ sau. Hãy luôn nhớ rằng, mỗi người là một phần không thể thiếu trong sự tồn tại và phát triển của dòng tộc.